Upławy są objawem . Termin ten zarezerwowany jest wyłącznie dla nieprawidłowej wydzieliny z dróg rodnych. To jedno z 3 słów alarmowych obok bólu i krwawienia.
Nigdy nie można ich lekceważyć.
Nieprawidłowa wydzielina sygnalizuje niekorzystne zmiany w zakresie zdrowia intymnego. Może być objawem zapaleń, nowotworów, zaburzeń hormonalnych czy towarzyszyć stosowanym lekom np. dopochwowym czy antykoncepcji hormonalnej.
Układ rozrodczy składa się z kilku pięter. Najniższym piętrem jest srom następnie pochwa, szyjka macicy, jama macicy i na końcu jajowody jako piętro najwyższe.
Na wszystkich ww. piętrach układ rozrodczy produkuje fizjologiczną treść. Fizjologiczna treść każdego z pięter różni się od siebie składem, odczynem pH i rolą jaką ma do spełnienia. Obecność prawidłowej treści jest szczególnie ważna dla zachowania funkcji rozrodczej.
Sytuację komplikuje fakt, że upławy mogą pochodzić jednocześnie z kilku części ( pięter ) narządu rodnego. Nieprawidłowa wydzielina, która pojawia się na bieliźnie czy podpasce higienicznej, może więc być mieszaniną kilku z nich. Generalnie obowiązuje zasada, że :
… im niższe piętro układu rodnego tym nieprawidłowa wydzielina jest wyraźniejsza, obfitsza a objawy towarzyszące częstsze. Należą do nich : świąd, pieczenie, nieprawidłowy zapach a nawet ból.
… im wyższe piętro układu rodnego tym upławy są mniej wyraźne a objawy towarzyszące rzadsze, raczej w postaci dolegliwości przewlekłych, najczęściej przewlekłego lub nawracającego bólu. Może im okresowo towarzyszyć także podniesiona temperatura ciała, objawy ze strony układu moczowego, przewodu pokarmowego oraz więzadłowego miednicy mniejszej.
Upławy w chorobach ostrych i przewlekłych …
Upławy mogą pojawić się nagle, w dużej ilości z objawami towarzyszącymi wymienionymi wyżej. Wówczas najczęściej są wynikiem ostrej infekcji dolnych pięter dróg rodnych : srom, pochwa rzadziej szyjka macicy. Mogą też pojawiać się sporadycznie bez objawów towarzyszących w chwili wystąpienia a następnie ustępować samoistnie nie budząc niepokoju.
Nawet gdy pojawiają się nieregularnie lub regularnie co 2, 4 tygodnie lub co kilka miesięcy nie należy ich nigdy lekceważyć.
Takie nieregularne lub regularne i zarazem rzadkie, ustępujące samoistnie upławy towarzyszą najczęściej chorobom wyższych pięter narządu rodnego : szyjka macicy, jama macicy, jajowody. Kojarzą się często z przewlekłymi stanami zapalnymi, endometriozą a nawet nowotworami. Diagnostyka ich jest niezwykle trudna szczególnie gdy badanie ginekologiczne odbędzie się bezpośrednio po ich ustąpieniu. Im wyższe piętro układu rozrodczego tym diagnostyka jest trudniejsza. Jajowody są najwyższym piętrem układu rozrodczego i tym samym najtrudniejsze do szczegółowej diagnostyki.
Jajowody przez jamę macicy, kanał szyjki macicy oraz pochwę łączą jamę jamę otrzewnową ze środowiskiem zewnętrznym. Przewlekłe a szczególnie ostre infekcje w pochwie, szyjce macicy jamie macicy czy jajowodach mogą wywoływać zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej do wstrząsu toksycznego włącznie.
Źródła upławów …
Źródłem nieprawidłowej wydzieliny ( upławów ) mogą więc być następujące części narządu rodnego :
1 – srom
2 – pochwa
3 – szyjka macicy
4 – jama macicy
5 – jajowody
Upławy pochodzące ze sromu …
Niecharakterystyczne, bardzo rzadkie, izolowane upławy pochodzące ze sromu, towarzyszą najczęściej zaniedbanym, powikłanym infekcjom pierwotniakowym ( rzęsistkowicy ), grzybiczym ( candida albicans ), wirusowym ( półpasiec ). Rzadziej nieleczonym lub leczonym niewłaściwie, powikłanym infekcjami dystrofiom sromu ( Licheń sclerosis ) czy zaawansowanym nowotworom sromu. Szczególnymi miejscami, którym należy się uwaga są gruczoły przedsionkowe większe ( gruczoły Bartholina ). Źródłem upławów pojawiających się na stromie mogą być także choroby cewki moczowej i zaniedbania higieniczne.
Upławy pochodzące z pochwy …
Pochwa jest miejscem, które jest najczęściej kojarzone z upławami. Upławy pochwowe towarzyszą najczęściej infekcjom grzybiczym, pierwotniakowym ( rzęsistkowicą ), bakteryjnym ( np. bakteryjna waginoza ), wirusowym ( półpasiec ). Mogą też być objawem nowotworów pochwy oraz endometriozy pochwy. Pochwa jest wówczas pierwotnym miejscem ich powstawania. Jednak w pochwie mogą gromadzić się również upławy pochodzące z wyższych pięter układu rozrodczego. Wówczas pochwa jest miejscem gromadzenia się nieprawidłowej wydzieliny powstającej wyżej w szyjce macicy, jamie macicy czy jajowodach. Są to upławy pochwowe wtórne. Spływająca wydzielina może, w przypadku chorób przewlekłych lub przewlekle nawracających, wywoływać stan zapalny pochwy i sromu. Jeżeli powstaje w jajowodach a następnie spływa okresowo w kierunku pochwy może wpływać na stan błony śluzowej jamy macicy ( endometrium ), szyjki macicy ( endocervix ), pochwy oraz sromu. Szczególnym miejscem powstawania upławów pierwotnie pochwowych a kojarzonych ze sromem są choroby gruczołów przedsionkowych mniejszych (gruczoły Skenego).
Upławy pochodzące z szyjki macicy …
Kolejnym piętrem układu rozrodczego jest kanał szyjki macicy. Błona śluzowa kanału szyjki macicy ( endocervix ) może być pierwotnym źródłem upławów w przypadku stanów zapalnych szyjki macicy, nowotworów szyjki macicy, endometriozy szyjki macicy. Ostre zapalenie szyjki macicy najczęściej objawowe może wywołać infekcja dwoinkami rzeżączki, chalamydią trachomatis, uroplazmą, mycoplazmą oraz innymi bakteriami w tym bakteriami beztlenowymi. Po ostrym przebiegu nieleczona choroba ulega samoograniczeniu i przechodzi w fazę przewlekłą a następnie w fazę przewlekłą – nawracającą. Objawy choroby są wówczas skąpe lub bardzo skąpe, mogą ulegać okresowemu zaostrzeniu np. w czasie miesiączki, w czasie lub bezpośrednio po współżyciu, po nadużyciu alkoholu czy „przemarznięciu”. Może to oznaczać, że zapaleniu szyjki macicy towarzyszy zapalenie układu więzadłowego macicy i / lub zapalenie układu więzadłowego miednicy mniejszej a nawet przewlekłe zapalenie przydatków ( jajników i jajowodów ). Długotrwały i nie leczony proces zapalny może skutkować bolesnym miesiączkowaniem , bolesnym współżyciem płciowym ( dyspareunia ) a nawet przewlekłym zespołem bólowym miednicy mniejszej.
Upławy pochodzące z jamy macicy …
Podobnie jak poprzednio tak i w przypadku jamy macicy powodem upławów mogą być stany zapalne macicy, nowotwory endometrium oraz endometrioza. Tak jak w przypadku szyjki macicy wydzielina powstająca w jamie macicy w sposób naturalny kieruje się w kierunku sromu. Spływa do szyjki macicy, pochwy , przedsionka pochwy wydostając się na zewnątrz. Wszędzie po drodze zaburza istniejący tam ekobiom. Dzieje się tak również gdy zainfekowana błona śluzowa macicy złuszcza się w czasie krwawienia miesiączkowego ( miesiączki, menses ). Stan zapalny błony śluzowej macicy może obejmować także mięśniowe ściany oraz aparat więzadłowy macicy. Nieleczenie tego stanu może być przyczyną bolesnego miesiączkowania, bolesnego współżycia oraz przewlekłego zespołu bólowego miednicym mniejszej.
Upławy pochodzące z jajowodów …
Jajowody są najtrudniejsze do zidentyfikowania źródłem upławów. Towarzyszą one chorobom jajowodów. Mogą powstawać w przebiegu zapalenia jajowodów w przebiegu nowotworów jajowodów oraz endometriozy. Szczególną postacią upławów charakterystyczną wyłącznie dla jajowodów są „upławy perłowe” towarzyszące wodniakowi jajowodu. Kojarzą się z niepłodnością. Pojawiają się rzadko 1 – 2 razy w roku lub rzadziej w postaci jednodniowej , perłowej, płynnej wydzieliny. Wodniaki jajowodów są także przeszkodą w procedurze in vitro i zmniejszają jej skuteczność.
Nigdy nie lekceważ upławów …
Obowiązuje zasada : im rzadziej się pojawiają tym należy się im większa uwaga szczególnie gdy w chwili pojawienia się nie występują inne objawy towarzyszące ( świąd, pieczenie, ból, podwyższona temperatura ciała ).
Jeżeli takie rzadkie upławy występują u Dzieci / Nastolatek / Kobiet cierpiących z powodu bolesnych miesiączek należy bezwzględnie zgłosić się do na konsultację ginekologiczną. W przypadku Kobiet dotyczy to także bolesnego współżycia i upławów pojawiających się w trakcie lub po współżyciu.
Rodzaj wydzieliny w upławach …
1 – śluzowa : gruczołu przedsionkowe, kanał szyjki macicy, jama macicy,
2 – wodnista : pochwa, jajowód,
3 – jednorodna : pochwa,
4 – ropna : gruczoły przedsionkowe, pochwa, kanał szyjki macicy, jama macicy, jajowody.
Upławy należy różnicować z wydzieliną będącą wynikiem krwawienia z dróg rodnych
Kolor wydzieliny upławów …
Upławy charakteryzuje kolor od szarobiałego przez żółty po zielony
Kolor wydzieliny związanej z krwawieniem …
Krwawienie charakteryzuje kolor od jasno czerwonego ( jak popłuczyny mięsne ) przez ciemno czerwony, bordowy po ciemno brunatny.
Wniosek …
Wydzielinę kojarzoną ze zdrowiem intymnym nazywamy fizjologiczną treścią pochwową, szyjkową, maciczną, jajowodową. Pojawiająca się ostatecznie fizjologiczna treść na bieliźnie lub podpasce higienicznej jest sumą treści pochodzącej z wszystkich pięter układu rozrodczego.
Fizjologiczną treść w pierwszej fazie cyklu jest mniej lub bardziej ciągliwa i przejrzysta jak szkło.
Fizjologiczna treść w drugiej fazie cyklu jest nieciągliwa, matowa i bez koloru.
Srom nie ma fizjologicznej treści. Każda wydzielina pochodząca ze sromu jest związana z jego patologią.